Referendum juni 2024
Klik om te vergroten
Directe democratie is in Zwitserland geen lege doos. Viermaal per jaar spreken de burgers zich in referenda rechtstreeks en beslissend uit over heel verschillende maatschappelijke kwesties: van de keuze voor de uitbouw van een duurzaam energiesysteem tot het verhogen van de pensioenen.
Hoe krijg je een goed beeld van wat directe democratie voor elkaar kan krijgen voor een samenleving? Uiterst leerrijk is een blik te werpen op de honderden referendumvragen (1) waarover de Zwitsers zich sinds 1848 hebben uitgesproken.
Burgers maken zelf de keuzen inzake
energie, sociale zekerheid, burgerschap,
mobiliteit, voedsel, defensie, cultuur…
Op 3 maart 2024 haalt het voorstel van een beter leven voor gepensioneerden 58 procent: ze verwerven een dertiende maand pensioen.
Met amper 50,1 procent van de stemmen tegen 49,9 valt op 27 september 2020 de beslissing over de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen (zes jaar tevoren was een fonds voor de aanschaf ervan nog weggestemd).
Diezelfde dag spreken de Zwitsers zich ook uit voor het vaderschapsverlof.
Referenda over energiebeleid en klimaat zijn er in september 2016, mei 2017 en juni 2023; en binnenkort in juni 2024. De in 2017 door de Zwitsers bevestigde Energiewet regelt de verschillende aspecten van de transitie van het energiesysteem naar hernieuwbare energie.
Wetgeving over Voedselzekerheid verwerft de instemming van bijna vier vijfde van de uitgebrachte stemmen in september 2017.
Vroeger dat jaar is in februari een vereenvoudigde naturalisatie voor buitenlanders van de derde generatie aanvaard.
De financiering en uitbreiding van de spoorweginfrastructuur – sowieso al de beste van heel Europa - krijgt met 62 procent een ruime meerderheid achter zich in februari 2014.
De bevordering van muziekopleiding voor jongeren kan in juni 2012 rekenen op bijna 73 procent ja.
Al wat belangrijk is, leent zich voor directe democratie
Overduidelijk is alvast dat directe democratie zich leent voor elk beleidsdomein. Meer zelfs, burgers slagen erin cruciale essentiële keuzes te maken waar professionele politici in tal van representatieve democratieën niet aan toekomen, soms al decennialang.
Die Zwitserse burgers doen dat in een goed uitgebouwde wisselwerking met hun politici. Beter dan de meeste van hun collega’s verkozenen in andere landen werken zij aan maatregelen en wetgeving die zijn ingebed in een visie en beleid op de lange termijn… waarbij de burgers uiteindelijk altijd het laatste woord kunnen hebben.
Politiek debat over inhoud
en niet over politieke 'koppen'
Nog een onschatbaar voordeel van referenda verdient aandacht, zo blijkt uit de Zwitserse praktijk. Omdat ze tot effectieve beslissingen leiden, stimuleren ze publiek debat dat rond inhoud draait. Ze verhinderen met andere woorden dat het politieke leven bijna volledig is opgehangen aan het gevecht tussen zogenaamde politieke ‘kopstukken’ en amper ruimte laat voor de essentie, namelijk welke keuzes maken we nu, welk beleid gaan we voeren? (db)
Voetnoten
(1) De officiële chronologisch lijst van de Zwitserse Confederatie telt 666 referenda in april 2024
Bronnen
Website Zwitserse overheid over referendum met ook toegang tot archief
Swiss Votes – website Universität Bern met overzicht van alle Zwitserse federale referendums sinds 1848
Wikipedia
Zie de Franse of Duitse Wikipedia voor een (onvolledig) overzicht van Zwitserse referenda.
Liste der eidgenössischen Volksabstimmungen
Liste des initiatives populaires fédérales en Suisse
Voting in Switzerland. Referendums
Direct Democracy
Referendums by country
